Veel soorten stof, zoals kwartsstof, zijn schadelijk voor de gezondheid. Om werknemers zo min mogelijk bloot te stellen aan stof, zijn werkgevers wettelijk verplicht om maatregelen te treffen (Arbowet, art. 3, lid 1). Kwarts zit in zand en in natuurlijke gesteenten, dus in veel bouwmaterialen. 

Bijvoorbeeld:
• zandsteen;
• kalkzandsteen;
• cellenbeton;
• betonsteen;
• ballast (spoor).

Met name bij het verwerken van ballast in het spoor komt kwartsstof vrij. 

Bij het bewerken en verwerken van bouwmaterialen (ballast) ontstaat (kwarts)stof. Het (veelvuldig) inademen van kwarts-houdend stof kan leiden tot longfibrose (stoflongen), longontsteking en longkanker. 

Het effect van stof op de gezondheid is onder andere afhankelijk van:

• de schadelijkheid van het stof;
• de hoeveelheid (concentratie) stof in de lucht;
• hoe lang een werknemer in het stof moet werken (blootstellingsduur); hoe zwaar het werk is: bij zwaar werk wordt dieper ingeademd waardoor meer stof wordt ingeademd;
• de gevoeligheid van een persoon voor stof.

De juiste beheersmaatregelen moeten in de voorbereiding door middel van een risico inventarisatie worden vastgesteld. De maatregelen moeten op een zo hoog mogelijk niveau getroffen worden:

1. Allereerst zorgen dat het vrijkomend stof zo weinig mogelijk schadelijke stoffen bevatten. Bijvoorbeeld door het gebruik van minder schadelijke materialen:

• a. Kwartsvrije/ kwartsarme materialen;
• b. Houten plaat in plaats van MDF (MDF stuift als je het zaagt);

2. Kiezen voor een veilige werkmethode. Bijvoorbeeld:

• a. Materiaal zo veel mogelijk op maat inkopen;
• b. Nat zagen / boren / stralen;
• c. Stofzuigen in plaats van vegen of borstelen;
• d. Vlakschuurmachines gebruiken in plaats van rotatie- of bandschuurmachines;
• e. Een dun zaagblad, scherp gereedschap en zaagblad met veel tanden (verspreid minder stof);

3. Zorgen voor:

• a. Goede ventilatie;
• b. Gereedschap met afzuiging;
• c. Toezicht op een juist gebruik;

4. Zo min mogelijk mensen aan het stof blootstellen en de blootstellingsduur zo kort mogelijk houden. Bijvoorbeeld:

• a. Stoffige werkzaamheden van stofvrije werkzaamheden scheiden;
• b. De werkplek regelmatig schoonmaken;
• c. Goed onderhoud van het gereedschap;
• d. Zoveel mogelijk bovenwinds werken (stof waait de andere kant op);
• e. Rouleer werknemers om de blootstelling zo kort mogelijk te houden;

5. Bij onvoldoende resultaat moeten naast de gestelde maatregelen PBM worden gebruikt. Bijvoorbeeld:

• a. Onafhankelijke adembescherming;
• b. Half gelaatmasker (snuitje) FFP3;
• c. Stofkapje FFP3.
• Mogelijke beheersmaatregelen om stofvorming op zandwegen/ zandgronden te voorkomen:
• 1. Ondergrond nathouden/besproeien;
• 2. Rijplaten aanleggen en regelmatig schoonsproeien met water;
• 3. Snelheid beperken;
• 4. Puinbaan aanbrengen.

De belangrijkste maatregel is natuurlijk ballast gebruiken die geen kwarts bevat. Daarover wordt inmiddels gesproken. 

Overige maatregelen

• Zo veel mogelijk nathouden van ballast zowel bij het verwijderen als het aanbrengen;
• Bij alle werkzaamheden de juiste adembescherming bij je hebben. FFP3 masker via servicecentrum te bestellen.
• Wordt er met ballast gewerkt en hoef je daar niet zijn, blijf uit de buurt;
• Werk zoveel mogelijk bovenwinds (stof waait de andere kant op).
• Indien er naar jouw oordeel niet zorgvuldig met ballast worden gewerkt spreek de mensen aan.